Podstawowe informacje o włośniach i włośnicy
Podstawowe informacje o włośniach i włośnicy.
Co to jest włośnica?
Jak odporne są włośnie na różne temperatury?
Odporność na niskie temperatury:
Odporność na wysokie temperatury:
Bezpieczeństwo zdrowia publicznego, to jeden z głównych celów działania Inspekcji Weterynaryjnej.
Istotnym narzędziem do realizacji tego celu jest ustawodawstwo żywnościowe Unii Europejskiej i Polski, które wymaga aby tusze świń oraz innych wrażliwych na włośnicę zwierząt ( dziki, konie) były badane w kierunki obecności larw włośni w mięsie.
Co to jest włośnica?
Włośnica jest chorobą powodowaną przez larwy bardzo małych pasożytów zwanych włośniami, którymi zarażać się może wiele gatunków zwierząt oraz ludzie.
Z powodu małych rozmiarów larw włośni nie są one widoczne gołym okiem. Nie można więc bez specjalnego badania stwierdzić czy mięso jest czy nie jest zarażone.
Objawy zarażenia występujące u ludzi to biegunka, bóle brzucha, apatia. Jeżeli choroba postępuje pojawia się gorączka, bóle mięśni, ból głowy. W ciężkich przypadkach choroba może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, zapalenia płuc lub nawet do śmierci.
Z powodu małych rozmiarów larw włośni nie są one widoczne gołym okiem. Nie można więc bez specjalnego badania stwierdzić czy mięso jest czy nie jest zarażone.
Objawy zarażenia występujące u ludzi to biegunka, bóle brzucha, apatia. Jeżeli choroba postępuje pojawia się gorączka, bóle mięśni, ból głowy. W ciężkich przypadkach choroba może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, zapalenia płuc lub nawet do śmierci.
| OBJAWY WŁOŚNICY | |||
| Ze strony przewodu pokarmowego (Błona śluzowa jelit) (24-72 godz.) | Ze strony układ krążenia i mięśni (10-21 dni) | Ze strony mięśnia sercowego (10-21 dni) | Ze strony układu nerwowego (Mózg i opony mózgowe) (14-28 dni) |
| Nudności, Wymioty, Biegunka, Ból brzucha, Ból głowy | Obrzęk, Około gałkowe zapalenie spojówek, Wrażliwość na światło, Gorączka, Pocenie się, Bóle mięśniowe, Skurcze, Eozynofilia | Ból w klatce piersiowej, Tachykardia, Zmiany w EKG, Obrzęk kończyn, Zakrzepy naczyniowe | Ból głowy (nadoczodołowy), Zawroty głowy, Szumy uszne, Głuchota, Delirium, Śpiączka, Utrata refleksu |
Jak ludzie zarażają się włośniami?
Ludzie najczęściej zarażają się przez zjadanie mięsa surowego, niedogotowanego lub nieprawidłowo przetworzonego oraz wyrobów surowych i półsurowych wyprodukowanych z mięsa świń lub dzików i zawierających żywe larwy włośni., np. wyroby regionalne, kiełbasa bydgoska, kiełbasa polska, kindziuk.
Jak włośniami zarażają się zwierzęta?
Podobnie jak ludzie zwierzęta mogą zarażać się przez spożycie mięsa zawierającego larwy włośni.
W przypadku gatunków zwierząt hodowanych dla produkcji żywności, jak na przykład świnie, potencjalnym źródłem ich zarażenia są zjadane przez nie martwe zwierzęta zarażone włośniami lub konsumpcja zanieczyszczonych pasz przemysłowych.
Wiele dzikich zwierząt może być również nosicielami larw włośni (np. lisy, gryzonie, dziki). Zwierzęta dzikie mogą zarażać się zjadając inne martwe dzikie zwierzęta lub przez plądrowanie pojemników na odpady, w których znajduje się resztki zarażonego mięsa.
Oprócz wyjątkowych przypadków zarażone włośniami zwierzęta nie wykazują żadnych objawów chorobowych.
Jakie gatunki włośni są obecnie znane?
Obecnie znanych jest 12 gatunków włośni. Niektórym z nich nadano nazwy gatunkowe a kilka zidentyfikowanych zostało jako odmiany genetyczne.
W Polsce potwierdzono występowanie 4 gatunków:
Trichinella spiralis – najważniejszy i najczęściej występujący gatunek,
Trichinella britovi – bardzo często występujący u dzików,
Trichinella pseudospiralis – gatunek, który nie wytwarza tzw. torebek, w związku z czym nie można go wykryć starą metodą badania mięsa przy użyciu tzw. Kompresora
Trichinella nativa – gatunek odporny na mrożenie.
Dlaczego należy badać mięso na obecność larw włośni?
Badanie mięsa w kierunku wykrycia larw włośni jest wymagane przepisami prawa Unii Europejskiej i polskiego.
Badanie mięsa jest jedynym skutecznym sposobem wykrycia larw włośni zapobiegającym zarażeniu się włośnicą
Dzięki powszechnemu, nowoczesnemu i skutecznemu badaniu mięsa drastycznie spadła liczba przypadków włośnicy wśród ludzi, pomimo ciągłego utrzymywania się i rozprzestrzeniana włośnicy w populacjach zwierząt dzikich.
Jeżeli uświadomimy sobie, że średnio co 120 dzik jest zarażony włośnicą, to zdamy sobie sprawę jak duże jest ryzyko i jak wielu ludzi może zachorować zjadając nie badane mięso z jednego średniej wagi dzika.
Jak jest badane mięso w kierunku występowania larw włośni?
Od wielu lat w naszym województwie powszechnie stosowaną metodą badawczą jest metodą wytrawiania.
Polega ona na wytrawieniu (rozpuszczeniu) badanej próbki mięsa (mięśni) za pomocą sztucznego kwasu żołądkowego, który w laboratorium przygotowuje się z pepsyny i kwasu solnego. Po rozpuszczeniu mięśni (włókien mięśniowych) larwy łatwo daje się odzyskać z roztworu wytrawiającego i badać pod specjalnym rodzajem mikroskopu, zwanym trychinoskopem.
Jakie próbki należy dostarczać do laboratorium?
Próbki muszą być bez tłuszczu, powięzi oraz ścięgien, ponieważ elementy te nie są one trawione i nie zawierają larw włośni.
Miejsca pobierania próbek i ich wielkości niezbędne do przeprowadzenia pojedynczej analizy:
Świnia - mięśnie przepony (tzw. filary przepony, język, mięśnie żuchwy) – tuczniki co najmniej 2 g, maciory co najmniej 4 g, knury co najmniej 4 g.
Świnia - mięśnie przepony (tzw. filary przepony, język, mięśnie żuchwy) – tuczniki co najmniej 2 g, maciory co najmniej 4 g, knury co najmniej 4 g.
Dzik - filary przepony , mięśnie żuchwy, mięśnie międzyżebrowe, mięśnie przedramienia – co najmniej 10 g.
W praktyce należy dostarczyć próbkę pierwotną o wadze nie mniejszej niż 50 g mięśni (filary przepony,) bez ścięgien i powięzi; w przypadku braku przepony można dostarczyć inne mięśnie a wielkość próbki w takim przypadku podwaja się ( 100g). Przed dostarczeniem próbki nie wolno próbki zamrażać!!
Metoda wytrawiania jest bardzo czuła, pozwala więc na uzyskanie bardzo wysokiego stopnia bezpieczeństwa żywności pod warunkiem, że dostarczona do laboratorium próbka jest prawidłowo pobrana.
Jak przebiega cykl rozwojowy włośni?
W cyklu rozwojowym włośni nie występuje tzw. żywiciel pośredni. Charakterystyczne jest, że dwie generacje pasożytów – rodzicielska i potomna rozwijają się w ciele tego samego gospodarza (np. człowieka). Powyższy rysunek przedstawia szczegóły rozwoju pasożyta.
W cyklu rozwojowym włośni nie występuje tzw. żywiciel pośredni. Charakterystyczne jest, że dwie generacje pasożytów – rodzicielska i potomna rozwijają się w ciele tego samego gospodarza (np. człowieka). Powyższy rysunek przedstawia szczegóły rozwoju pasożyta.
Jak odporne są włośnie na różne temperatury?
Odporność na niskie temperatury:
| Minimalna wewnętrzna temperatura oC | Minimalny czas w godzinach |
| -17,8 | 106 |
| -20,6 | 82 |
| -23,3 | 63 |
| -26,1 | 48 |
| -28,9 | 35 |
| -31,7 | 22 |
| -34,5 | 8 |
| -37,2 | 0,5 |
Odporność na wysokie temperatury:
| Minimalna wewnętrzna temperatura oC | Minimalny czas |
| 49,0 | 21 godzin |
| 50,0 | 9,5 godziny |
| 51,1 | 4,5 godziny |
| 52,2 | 2 godziny |
| 53,4 | 1 godzina |
| 54,5 | 30 minut |
| 55,6 | 15 minut |
| 56,7 | 6 minut |
| 57,8 | 3 minuty |
| 58,9 | 2 minuty |
| 60,0 | 1 minuta |
| 61,1 | 1 minuta |
| 62,2 | natychmiast |