Praktyczne wdrożenie zasad spełnienia wymagań biasekuracji gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną

Warszawa dn. 20 kwietnia 2021r.

Wytyczne dotyczące praktycznego wdrażania zasad spełniania wymagań bioasekuracji w gospodarstwach utrzymujących świnie zgodnie z wymaganiami załącznika  II RWK 2021/605 z dnia 7 kwietnia 2021. ustanawiającego szczególne środki zwalczania afrykańskiego pomoru świń.  

1. Zasady bioasekuracji ustanawia załącznik II do RWK  7 kwietnia  2021r. ustanawiającego specjalne środki kontroli w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń.
   
   
2. Zasady bioasekuracji dotyczą gospodarstw utrzymujących świnie:
   - w obszarze  objętym ograniczeniami  I,
   - w obszarze objętym ograniczeniami II,
   - w obszarze objętym ograniczeniami III,
   z których
   - świnie będą wywożone poza obszary objęte ograniczeniami;
   - materiał biologiczny będzie wywożony poza obszary objęte ograniczeniami;
   - UPPZ będą wywożone poza obszary objęte ograniczeniami;
   - świeże mięso, surowe wyroby mięsne oraz produkty mięsne otrzymane ze świń utrzymywanych i ubitych w obszarze objętym ograniczeniami II i III będą wywożone poza te obszary.
   
   
3. Gospodarstwa, które wprowadzają na rynek zarówno zwierzęta, jak i ww.  produkty zwierzęce opisane w pkt 2. muszą wdrożyć następujące zasady utrzymania świń:
   1. nie może być bezpośredniego ani pośredniego kontaktu między utrzymywanymi świniami, a co najmniej:
      (i)    innymi świniami utrzymywanymi w innych gospodarstwach (np. zakaz naturalnego krycia loch i loszek przez knura pochodzącego z innego gospodarstwa; nie utrzymywanie własnych świń przez pracowników zatrudnionych spoza fermy obsługujących świnie, materiały paszowe używane w gospodarstwie lub materiał ściółkowy;  zakaz pożyczania i przywożenia do  okresowego użycia sprzętu i narzędzi służących do obsługi świń z i do innych gospodarstw. Wyjątek stanowiłby specjalistyczny sprzęt i urządzenia niezbędny do użycia w budynkach gdzie przebywają świnie po uprzednio wykonanych zabiegach czyszczenia i dezynfekcji);
      (ii)    dzikami zarówno żywymi, tuszami dzików odstrzelonych lub zwłokami dzików  padłych;
   2. każdorazowa zmiana obuwia i odzieży roboczej przy wejściu i wyjściu do/z budynku inwentarskiego, w którym przebywają świnie. Należy ustanowić wydzieloną strefę (np. oddzieloną ścianką działową lub ławką), poza którą nie można przemieszczać się bez zmiany odzieży i obuwia;
   3. mycie i dezynfekcja rąk oraz dezynfekcja obuwia przy wejściu do pomieszczeń inwentarskich (środki używane do odkażania spełniają wymagania i zarejestrowanych zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych);
   4. brak jakiegokolwiek kontaktu z utrzymywanymi świniami przez okres co najmniej 48 godzin przez osoby  uczestniczące w polowaniu lub odstrzale sanitarnym, na którym pozyskano dziki lub jakiegokolwiek innego kontaktu z dzikami,  tuszami lub zwłokami dzików;
   5. obowiązuje zakaz wstępu nieupoważnionych osób lub wjazdu nieupoważnionych środków transportu do gospodarstwa, w tym do pomieszczeń, w których trzymane są świnie. Oznacza to konieczność rejestracji wraz z zapisaniem celu wizyty wszystkich osób wchodzących do budynków inwentarskich o istotnym znaczeniu jak chlewnia, magazyn materiałów ściółkowych i pasz;
   6. obowiązkowe jest rejestrowanie wszystkich osób i środków transportu, wkraczających do gospodarstwa, w którym trzymane są świnie (przykłady rejestrów znajdują się na stronie (https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/materialy-pomocnicze-dla-hodowcow-swin);
   7. pomieszczenia i budynki gospodarstwa, w którym trzymane są świnie, muszą:
      (i)    być zabezpieczone przed dostaniem się innych  zwierząt  lub  mieć kontakt z utrzymywanymi świniami,  ich paszą i ściółką (system zabezpieczeń przeciw owadom może być zorganizowany poprzez używanie lamp owadobójczych, lepów, repelentów, środków owadobójczych używanych na zewnątrz i wewnątrz budynków, larwicydów oraz odpowiednim zabezpieczeniu zbiorników przechowywania gnojowicy (obornika), osuszaniu terenu wokół budynków (nie dopuszczenie do utrzymywania się stojącej wody, bezodpływowych oczek wodnych itp.);
      (ii)    umożliwiać wykonanie mycia i dezynfekcji rąk;
      (iii)   umożliwiać dokonanie mycia i dezynfekcji  tych pomieszczeń;
      (iv)  posiadać warunki w postaci wydzielonego miejsca do zmiany obuwia i odzieży przed wejściem do pomieszczeń, w których trzymane są świnie (np. szatni przepustowej lub miejsca oddzielonego ławką, ścianką działową itp.);
   8. posiadać ogrodzenie chroniące  pomieszczenia,  w których trzymane są świnie oraz budynki, w których przechowywana jest pasza i ściółka. Ściana budynków z odpowiednio zabezpieczonymi otworami okiennymi może stanowić barierę spełniającą wyznaczony cel. W przypadku braku spełnienia tego wymogu można do końca października 2021r. nakazać po kontroli i w formie decyzji administracyjnej  wykonanie obowiązku  bez uszczerbku dla możliwości wprowadzania świń na rynek jeżeli:
      - nie ma bezpośredniego zagrożenia ewentualnego rozprzestrzeniania się wirusa ASF z gospodarstwa z powodu braku ogrodzenia (inne wymagania są w pełni spełnione),
      - świnie z tego gospodarstwa nie mogą być przemieszczane do innych państw członkowskich lub krajów trzecich,
      - istnieje inny sposób zabezpieczenia budynków inwentarskich oraz magazynów pasz i ściółki przed dzikimi zwierzętami,
   9. w pierwszej fazie tj. do 31 października 2021r. tzw. „Plan bezpieczeństwa biologicznego” „zatwierdzony” przez właściwego PLW, uwzględniający profil gospodarstwa i ustawodawstwo krajowe musi być sporządzony dla tych gospodarstw, w których pracuje minimum jedna osoba z zewnątrz. „Zatwierdzenie”, czyli potwierdzenie sporządzenia dokumentacji zawierającego wszystkie wymagane poniżej elementy będzie częścią składową kontroli spełnienia zasad bioasekuracji.
      Do końca br. kontrole posiadania tzw. „Planu bezpieczeństwa biologicznego” powinny być przeprowadzone również w podmiotach nie zatrudniających dodatkowych pracowników spoza gospodarstw z wyznaczeniem terminu jego  utworzenia nie dłuższego niż 2 miesiące. W takich gospodarstwach elementy „Planu” do utworzenia powinny obejmować pkt 4 (i), (ii), (iii) (v), (vi), (vii).
4. Plan bezpieczeństwa biologicznego obejmuje co najmniej:
   (i)    ustanowienie w gospodarstwie stref „czystych” i „brudnych” dla pracowników, w zależności od typu gospodarstwa, takich jak szatnie, prysznic, stołówka.
   Część czysta może obejmować wyłącznie budynki inwentarskie oraz  miejsca  przechowywania  gotowej do użycia paszy i ściółkę;
   (ii)    ustanowienie zasad dotyczących wprowadzania nowych świń do gospodarstwa. Czy zakupione świnie wprowadzane są do budynków/pomieszczeń, gdzie już przebywają zwierzęta, czy stosowany jest system całe puste- całe pełne. Jeśli w budynku przebywają już inne świnie w jaki sposób odizolujemy nowe świnie na okres 30 dni od dnia ich wprowadzenia;  
   (iii)    opracowane procedury czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń, środków transportu, sprzętu przetrzymywanego na fermie i higieny pracowników (osób obsługujących świnie);
   (iv)    opracowane  zasady zapewnienia żywności dla pracowników na terenie gospodarstwa oraz zakazu trzymania świń przez osoby pracujące bezpośrednio przy świniach;
   (v)    program szkoleń dla pracowników, w tym każdego nowoprzyjętego do pracy przed podjęciem czynności, obejmujący co najmniej: zasady higieny, wejścia i wyjścia do/z budynków, gdzie utrzymywane są świnie, w tym zmianę odzieży i obuwia, zasady prawidłowego mycia i dezynfekcji rąk, obuwia, urządzeń, sprzętu i pomieszczeń, podstawowej oceny stanu zdrowia świń. O zasadach bioasekuracji przy obsłudze zwierząt w gospodarstwie powinni też być poinformowania domownicy. W gospodarstwach nie zatrudniających osób z zewnątrz do obsługi świń, paszy i materiałów ściółkowych spełnienie tego wymogu następuje przez posiadanie ulotek informacyjnych, uczestnictwie w spotkaniach szkoleniowych w sprawie zasad kontroli i zapobiegania ASF organizowanych dla hodowców świń;
   (vi)    ustanowienie i przegląd minimum raz na rok lub kiedy zaistnieje potrzeba,  zasad obejmujących przemieszczanie się ludzi, zwierząt, urządzeń i sprzętu  wewnątrz gospodarstwa w celu zapewnienia właściwego oddzielenia różnych jednostek epizootycznych (np. budynków, obszarów produkcyjnych fermy jak porodówki, odchowalnie, tuczarnie), zasady dotyczące ustanowienia konkretnych wejść i wyjść do budynków oraz uniknięcia bezpośredniego lub pośredniego kontaktu świń z UPPZ w tym odpady kuchenne powstającymi w gospodarstwie, a także zwierzętami z innych jednostek epizootycznych. Opracowane procedury przekazania padłych świń do unieszkodliwienia w zakładach sektora utylizacyjnego (odbiór przez uprawniony podmiot z podaniem nazwy i kontaktowego numeru telefonu lub adresu mailowego , wypełnienie oświadczeń w dokumentach handlowych o zgłoszeniu upadków PLW;
   (vii)    procedury i instrukcje dotyczące stosowania zasad wymagań bioasekuracji podczas konieczności dokonywania napraw, remontów, czy konserwacji urządzeń lub innej infrastruktury budynku gdzie przebywają świnie, przechowuje się pasze i ściółkę, w tym zasady wejścia do tych budynków i wyjścia;
   (viii)    zasady przeprowadzania audytów i lub samooceny opracowanych i stosowanych zasad bioasekuracji w tym „Planu bezpieczeństwa biologicznego”. Minimum raz na rok taki przegląd dokumentacji powinien być robiony lub po każdej zmianie jak zwiększenie produkcji (nowe budynki), zmiany sposobu zakupu zwierząt, zmiana typu gospodarstwa np. z  obiegu zamkniętego na tucz. W przypadku gospodarstw do 50 sztuk średniorocznie audyt przeprowadzany będzie w ramach kontroli PLW.
   
   
5. Kontrole PLW lub urzędowych lekarzy weterynarii w gospodarstwach prowadzone są z częstotliwością:
   - w obszarach objętym ograniczeniami I i II dwa razy do roku w odstępach min. 4 miesięcy. Kontrola sprawdzająca w przypadku wykrytych uchybień może być zaliczona do wymogu częstotliwości wizyt jeśli odbywała się z uwzględnieniem nakazanego interwału czasowego,
   - w obszarze objętym ograniczeniami III 4 razy do roku w ostępach 3 miesięcznych. Liczba kontroli  może być zmniejszona do 2 rocznie, jeśli ostatnia kontrola warunków utrzymania świń potwierdziła spełnienie wymagań bioasekuracji oraz prowadzony jest monitoring i nadzór choroby określony przepisami art. 16 ust. 1 lit. c RWK.

Sporządził : Krzysztof Jażdżewski
Sprawdził: Katarzyna Wawrzak, Paweł Meyer
Zaakceptował: Bogdan Konopka.